کد مطلب:46111 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:17

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

آيا سخن كساني كه ميگويند: در قرون اخير بحثهاي پيچيده و عميقي درباره معرفت آغاز شده، به گونهاي كه انسان همه انواع معرفت خويش را مورد نقد قرار ميدهد، صحيح است؟

ج: اين بحثهاي پيچيده و عميقي كه درباره معرفت آغاز شده است و همه انواع معرفتهاي بشري را زير سؤال برده است، آيا بحثهاي يقيني و قطعي جزمي هستند يا آنها هم در هالهاي از شك و ترديد فرورفتهاند. در صورت نخست، قاعده كلي نقض شده و بخشي از تفكر بشر در درجه برتر از استيلاي شك قرار گرفته است. و در شق دوم، اين نقطه اتكاي جديد، كه خود مشكوك و مردد است چگونه ميتواند سكوي پرشي براي متفكر باشند. خس و خاشاك دريا كه اسير امواج آب است چگونه ميتواند غريق را به ساحل بكشد.
معني استيلاي تزلزل و شك بر تفكر بشري، انكار اخلاق جاودان است كه پايه شرايع آسماني است، بنابراين اصل، برتري نيكوكار و امين، بر بدكار و خائن، مورد شك و ترديد است، در حالي كه نتايج بحثهاي معرفت شناسي غرب كه اين وجدانيات را مشكوك و مردد ساخته است، روشنتر از دريافتهاي وجداني ما درباره اين افراد نيست. شكي نيست كه تكامل علوم و فلسفه در سايه نقد و بررسي انجام گرفته است و اصطكاك افكار بسان اصطكاك دو سيم مثبت و منفي است كه از آن برق و نيرو ميجهد، ولي در اين ميان، بايد يك رشته افكار مسلم وجود داشته باشد كه نزاع در سايه آن حل و فصل گردد و اگر هيچ نوع اصل مسلم در كار نباشد، همه تلاشها خنثي ميگردد.
ما نميگوييم كه نقد را نبايد تحمل كرد، ما ميگوييم قلم بطلان بر تمام انديشههاي بشر كشيدن، بازگشت به تفكر شكاكها است، و زير سؤال بردن تمام معارف و اصول، مستلزم سفسطه و احياي «سپتي سيسم» و «سوفسطاييگري» است كه جهان بشر دو بار به شرّ اين گونه افكار دچار شده، يك بار در يونان باستان و بار ديگر در تمدن صنعتي غرب و در دامن خود شوپنهاورهايي تربيت كرده است كه در همه چيزحتي در خود نيز شك و ترديد ميكردند. چيزي كه هست در گذشته «سپتي سيسم» برهنه عرضه ميشد ولي اكنون در پوشش معرفت شناسي، ميخواهد چوب حراج بر تمام مقدسات و اصول ثابت وارد سازد.

---

: آية الله جعفر سبحاني
سيماي فرزانگان ج 1